De Jonge Acht: een enigmatisch omroepensemble

dit artikel is geschreven voor en gepubliceerd in Aether Magazine (afl. 149)

Al sinds 1990 ben ik verbonden aan de omroepbladmuziekcollectie, een onuitputtelijke bron van inspiratie waarin het muzikale verleden van radio en televisie wordt bewaard, geboekstaafd en uitgevent. Dat uitventen gebeurt echt actief sinds 2011 toen de eerste versie van de website muziekschatten.nl online kwam, met een kleine 5.000 gedigitaliseerde highlights uit de toenmalige Muziekbibliotheek van de Omroep. 

Die moest in 2013 haar deuren sluiten vanwege bezuinigingen en werd in 2017 als archief weer tot leven gewekt dankzij rijks- en gemeentesubsidies waarmee nog eens ruim 65.000 items gescand en beschikbaar konden worden gesteld. Daarmee staat nu zo’n 15% van de collectie online. Om al die stukken terug te kunnen vinden zijn in noodtempo de summiere gegevens van zo’n 150.000 inventariskaartjes aan de database toegevoegd. Geholpen door vrijwilligers vullen collega Jan Jaap Kassies en ik de catalogusgegevens aan met de informatie aanwezig op de scans. 

Een van de effecten van dit verrijkingswerk is dat een vollediger beeld van het repertoire van zangers, instrumentalisten en ensembles kan worden geschetst dan de vaak op discografische gegevens gebaseerde (internet)bronnen doen. 

Ook de via een Metamorfoze-project gedigitaliseerde WOII-collectie kon wel wat bibliografische aanvulling gebruiken. Daarbij stuitte ik op een 80-tal stukken uit het repertoire van ensemble De Jonge Acht. Via het onvolprezen Delpher.nl werd duidelijk dat dit in het seizoen 1940-1941 tweewekelijks via de A.V.R.O.-radio was te horen, geleid door pianist Dick Willebrandts. Vaste gastzangeres was niemand minder dan Conny Stuart, die toen - 27 jaar oud - nog niet bevroedde dat ze zich als grande dame van het cabaret en de musical zou ontwikkelen. Een jaar eerder had ze haar radiodebuut gemaakt bij de Romancers van Gerard van Krevelen, als invaller voor vocaliste Pat Miller. Het leidde tot enthousiasme bij de A.V.R.O.-top en trok Stuarts zangcarrière vlot. Kort nadat de bezetter de radio in maart 1941 ‘nationaliseerde’ stopten de optredens van De Jonge Acht. 

De ongebruikelijk ensemblebezetting van De Jonge Acht intrigeerde me: 2 altsaxofoons, tenorsaxofoon (alle tevens klarinet), trompet, altviool, orgel, piano, gitaar, bas en slagwerk. Geen componist die daarvoor muziek schreef. Arrangeren was dus het devies en dan had je aan Dolf Karelsen en Eddy Noordijk ervaren en gerespecteerde krachten. Dat Karelsen kennelijk tot ver in 1941 voor de A.V.R.O. werkte bewijst dat Willem Vogt niet alle joodse medewerkers in mei 1940 ontsloeg. Ook Dolf van der Linden – direct na de oorlog stichter van het Metropole Orkest -  leverde twee bijdragen. 

Het repertoire bestond uit Engels-, Duits-, Frans- en Italiaanstalige nummers, die soms instrumentaal werden uitgevoerd. Ik trof echter ook enkele bewerkte composities van gitarist Frits Hes aan. Behalve Conny Stuart verleenden ook Lex Karsemeijer en Henk Dorel nu en dan hun vocale medewerking. Veel afleveringen kenden als finale een uitgebreide potpourri. Helaas heb ik geen opgenomen uitzending bij het Instituut voor Beeld en Geluid kunnen vinden. Alleen heruitvoering van de arrangementen kan ons dus een indruk geven van hoe de muziek klonk. 

Na deze inventarisatie resteert de vraag Wie waren de musici van De Jonge Acht? Die legde ik aan enkele kenners en beheerders van andere muziekcollecties voor. Maar een verhelderend antwoord bleef uit. 

Op basis van vermeldingen op de handgeschreven partituren en partijen en vermoedens kom ik tot de volgende conceptsamenstelling: 

Dick Willebrandts – piano 
Frits Hes – gitaar 
Pierre Palla? – orgel 
Eddy Develing - altsaxofoon/klarinet 
Rinus van Zelm??/Cor Koblenz?? - altsaxofoon/klarinet 
Ab Witteboon – tenorsaxofoon/klarinet 
Ferry Barendse? - trompet 
Freddy Bierman?? - slagwerk 
Lion Groen?? - bas 
??? – altviool 
 
Ik zou heel erkentelijk zijn voor reacties of bevestigingen van lezers van dit artikel.